Kalprotektyna jest to nowy marker stanu zapalnego w jelitach. Jej podwyższone stężenie w kale związane jest z wystąpieniem ostrych stanów zapalnych takich jak:
- Nieswoiste zapalenie jelit NZJ (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego ),
- Polipy i nowotwory jelita,
- Infekcje bakteryjne.
Kalprotektyna jest to białko wiążące wapń i cynk (rys. 1). Białko to stanowi około 60% wszystkich białek najliczniejszej grupy leukocytów- neutrofili. W mniejszych ilościach występuje także w monocytach i makrofagach. W stanie zapalnym pobudzone neutrofile wydzielają kalprotektynę do przestrzeni pozakomórkowej przez co jej podwyższony poziom może świadczyć o stanie patologicznym w obrębie jelit Ry. 2 [2].
Kalprotektyna pełni rolę regulatorową w reakcjach zapalnych, jako czynnik antybakteryjny i antyproliferacyjny. Ogranicza wzrost i przyleganie patogennych bakterii do komórek śluzówki jelit. Zauważono, że poziom kalprotektyny wrasta wraz z rozwijającym się procesem zapalnym, obserwuje się jej wzrost w surowicy, płynach ustrojowych oraz w kale. Standardowo badanie wykonuje się z próbki kału metodą immunochromatograficzną, jest to szybki i pewny test stwierdzający stan zapalny jelit (rys. 3) [4].
Badania wskazują, że spośród wielu kałowych markerów, ze stopniem nasilenia stanu zapalnego jelit najlepiej koreluje stężenie kalprotektyny. Badanie tego markera pozwala odróżnić zaostrzenia NZJ od objawów m.in. zespołu jelita nadwrażliwego. Oznaczanie stężenia kalprotektyny w kale może służyć również jako badanie przesiewowe we wstępnej diagnostyce NZJ – ujemny wynik z dużym prawdopodobieństwem wyklucza NZJ i można zrezygnować z badań inwazyjnych, co jest bardzo istotne w przypadku badania dzieci Rys. 3. Czułość testu wynosi odpowiednio u dorosłych 93 %, a u dzieci i młodzieży ok. 92% ([5].
Do wykonania badania niezbędna jest próbka kału pacjenta, pobrana do jałowego pojemnika. Kalprotektyna nie jest rozkładana przez mikroflorę bakteryjną kału, przez co można ją przechowywać przez dłuższy czas w odpowiednich warunkach.
Kontrolowanie poziomu kalprotektyny zalecane jest u pacjentów dotkniętych chorobą Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Ponadto zaleca się oznaczanie poziomu kalprotektyny w przebiegu ostrych stanów zapalnych jelita oraz u pacjentów, którzy przechodzili operację wycięcia polipów jelita grubego [5].
Opr. Magdalena Danielak-Bocer
Literatura
1.S. IKhtaire, M. Shariff Shajib, W Reinisch, W. Islam Khan, Fecal calprotectin: its scope and utility in the managment of inflammatory bowel disease, Japanese Society of Gastroenterology, 2016 February,.
2.K. Olender, K. Bergmann, G. Odrowąż-Sypniewska, Kalprotektyna w kale jako marker zapalny w nieswoistych zapaleniach jelit, Journal of Laboratory Diagnostics, 2012, Vol 48, Nr. 4, s 433-439.
3.E. Burri, Ch. Beglinger, Fecal calprotectin – a useful in the managment of inflammatory bowel disease, Swiss Med. Wkly, 2012, 142, w13557
4.http://www.valida.pl/10-testy-dla-specjalistow/7-kalprotektyna
5.P. Albrecht, Znaczenie kalprotektyny w diagnostyce i ocenie wyników terapii w NZJ, Kwartalnik Jelita, 2013, Nr. 2.
6.http://www.rcsb.org/pdb/explore/explore.do?structureId=1XK4
